Κανένας γονέας δεν θέλει το παιδί του να βιώνει άγχος και οι προκλήσεις του διαβήτη μπορούν να φέρουν αρκετό. Εάν έχετε διαβήτη και σκέφτεστε να δημιουργήσετε οικογένεια, μπορεί να έχετε ερωτήσεις σχετικά με την πιθανότητα μεταφοράς του διαβήτη στα παιδιά σας. Εάν έχετε διαβήτη – τύπου 1 ή τύπου 2 – θα αποκτήσουν και τα παιδιά σας; Μπορείτε να μεταδώσετε τον διαβήτη στα βιολογικά σας παιδιά, με τον ίδιο τρόπο που μπορείτε με άλλα χαρακτηριστικά όπως το χρώμα των μαλλιών και των ματιών;

Η απάντηση είναι περίπλοκη, αλλά εξαρτάται από το πόσο πολύ τα γονίδια που λαμβάνει καθένας από τους γονείς του επηρεάζουν την υγεία. Δημοσίευμα του diaTribe.org προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα.

Τι είναι ένα γονίδιο;

Τα γονίδια, τα οποία είναι τμήματα γενετικού υλικού (το DNA σας), είναι οι βασικές φυσικές μονάδες κληρονομικότητας και μεταβιβάζονται από τους γονείς σας. Τα γονίδιά μας φέρουν τις οδηγίες για τη δημιουργία μορίων, όπως οι πρωτεΐνες, τα οποία τελικά αποτελούν το σώμα μας και τα φυσικά μας χαρακτηριστικά όπως το χρώμα των μαλλιών και των ματιών. Μπορούν επίσης να επηρεάσουν την πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων παθήσεων υγείας.

Τι ρόλο έχει η γενετική στον διαβήτη

Ενώ τα γονίδια ενός ατόμου επηρεάζουν απόλυτα την υγεία του, το ίδιο ισχύει και για το περιβάλλον. Ένα άτομο μπορεί να έχει γενετική προδιάθεση να αναπτύξει διαβήτη τύπου 1, αλλά πιστεύεται ευρέως ότι χρειάζεται ένας περιβαλλοντικός παράγοντας για να πυροδοτήσει την εμφάνισή του. Στον διαβήτη τύπου 2 (T2D) είναι σαφές ότι τόσο η γενετική όσο και το περιβάλλον παίζουν ρόλο.

Ο διαβήτης νεανικής έναρξης ωριμότητας (MODY) είναι ένας λιγότερο κοινός τύπος διαβήτη που είναι έντονα γενετικός – προκαλείται από μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο, που συνήθως μεταδίδεται από τον γονέα στο παιδί. Σε αυτή την περίπτωση, η γενετική ενός ατόμου μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του διαβήτη περισσότερο σε σχέση με το περιβάλλον του.

Γενετική στον διαβήτη τύπου 1 και πέρασμα της πάθησης στα παιδιά

Επειδή τα γονίδια περνούν από γενιά σε γενιά, πολλοί άνθρωποι με διαβήτη ανησυχούν μήπως μεταδώσουν την πάθηση στα παιδιά τους. Η Ashley Wendl, μητέρα τριών παιδιών, διαγνώστηκε με T1D σε ηλικία πέντε ετών. Όταν εκείνη και ο σύζυγός της –ο οποίος έχει επίσης T1D– θέλησαν να κάνουν οικογένεια, μίλησαν για το τι μπορεί να σημαίνει ο διαβήτης για τα παιδιά τους.

“Μίλησα με τον γυναικολόγο και τον ενδοκρινολόγο μου και ουσιαστικά είπαν ότι ήταν αδύνατο να γνωρίζουμε αν τα παιδιά μας θα αναπτύξουν τύπου 1”, είπε η Wendl.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά γονέων με T1D έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν την ίδια κατάσταση υγείας.

Τα στατιστικά

Σύμφωνα με μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφρικών Νοσημάτων, υπολογίζεται ότι ένα στα 300 παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες θα αναπτύξει διαβήτη τύπου 1 μέχρι την ηλικία των 20 ετών. Αυτή η πιθανότητα αυξάνεται σε ένα στα 40 για παιδιά μια μητέρα με T1D και ένα στα 15 για τα παιδιά ενός πατέρα με T1D.

Η Αμερικανική Ένωση Διαβήτη (ADA) εκτιμά παρόμοιους αριθμούς, αλλά αναλύει τις πιθανότητες ανάλογα με την ηλικία της μητέρας.
Εάν μια μητέρα με διαβήτη τύπου 1 αποκτήσει παιδί όταν είναι μεγαλύτερη από 25 ετών, η πιθανότητα το παιδί της να αναπτύξει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι μία στις 100 – αυτές οι πιθανότητες αυξάνονται σε μία στις 25 εάν είναι μικρότερη των 25 ετών όταν απέκτησε το παιδί της. Εάν εσείς και ο σύντροφός σας έχετε και οι δύο T1D, η πιθανότητα το παιδί σας να αναπτύξει T1D αυξάνεται κάπου μεταξύ 1 στα 10 και 1 στα 4. Συγκεκριμένα, οι πιθανότητες διπλασιάζονται εάν εσείς (ή ο σύντροφός σας) αναπτύξατε διαβήτη πριν από την ηλικία των 11 ετών.

Σχέδια για οικογένεια

Ο Δρ. Serge Jabbour, καθηγητής ιατρικής και διευθυντής του Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη & Μεταβολικών Ασθενειών στο Ιατρικό Κολλέγιο Sidney Kimmel στο Πανεπιστήμιο Thomas Jefferson στη Φιλαδέλφεια, εξήγησε αυτές τις στατιστικές σε άτομα με διαβήτη που σχεδιάζουν να κάνουν οικογένεια.

“Πολλαπλά γονίδια αναφέρεται ότι επηρεάζουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 1”, είπε. “Ο δια βίου κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 είναι σημαντικά αυξημένος σε στενούς συγγενείς ενός ασθενούς με T1D, κατά μέσο όρο περίπου 6% στα [τα παιδιά τους], 5% στα αδέλφια και 50% στα πανομοιότυπα δίδυμα – έναντι 0,4% σε άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό”.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι οι περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10% του διαβήτη τύπου 1 στο γενικό πληθυσμό. Πιο συχνά, περιπτώσεις T1D συμβαίνουν αυθόρμητα σε άτομα που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της κατάστασης υγείας.

Η γενετική προδιάθεση μπορεί να μην είναι πάντα αρκετή για να αναπτύξει κάποιος T1D. Περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί επίσης να συμβάλλουν, συμπεριλαμβανομένων περιγεννητικών παραγόντων, όπως η ηλικία της μητέρας και το βάρος γέννησης του παιδιού, καθώς και το ιστορικό ιογενών λοιμώξεων και η πρώιμη διατροφή του παιδιού.

Γενετική στον διαβήτη τύπου 2

Στην περίπτωση του T2D, η εμφάνιση του διαβήτη προέρχεται από μια αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικής και περιβάλλοντος. Ωστόσο, μελέτες υποδεικνύουν ότι ο T2D έχει στην πραγματικότητα ισχυρότερη σχέση με το οικογενειακό ιστορικό από τον T1D. Σύμφωνα με τον Jabbour, περίπου το 40% των ατόμων με T2D έχουν τουλάχιστον έναν γονέα με τη νόσο.

“Ο κίνδυνος ζωής για έναν συγγενή πρώτου βαθμού ασθενούς με διαβήτη τύπου 2 είναι 5 έως 10 φορές υψηλότερος από αυτόν των ατόμων που ταιριάζουν με την ηλικία και το βάρος χωρίς οικογενειακό ιστορικό διαβήτη”, είπε ο Jabbour. Ένας συγγενής πρώτου βαθμού θα ήταν γονέας ή αδερφός, για παράδειγμα. Ωστόσο, “ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια ασθένεια, με πιθανώς χιλιάδες γενετικούς παράγοντες που συμβάλλουν στον κίνδυνο ασθένειας μαζί με πολύπλοκη αλληλεπίδραση με περιβαλλοντικούς παράγοντες”.

Σημαντικοί περιβαλλοντικοί συνεισφέροντες στην T2D περιλαμβάνουν το Δείκτη Μάζας Σώματος αλλά και παράγοντες του τρόπου ζωής όπως διατροφή, σωματική δραστηριότητα, άγχος, καθώς και ορισμένα φάρμακα.