Ο διαβήτης τύπου 1 για δεκαετίες αντιμετωπιζόταν κυρίως με ινσουλίνη. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι θεραπείες που στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσοθεραπείες) έχουν αποκτήσει όλο και μεγαλύτερη εξέλιξη στη δυνατότητά τους να καθυστερήσουν ή να αποτρέψουν τον τύπο 1.

Ενα νέο φάρμακο που ονομάζεται teplizumab έχει κερδίσει ενθουσιασμό λόγω της δυνατότητάς του να στοχεύει το ανοσοποιητικό σύστημα και να καθυστερεί τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 1 για δύο ή περισσότερα χρόνια. Ένα εμβόλιο γνωστό ως Diamyd, αν και δεν έχει αναπτυχθεί τόσο μακριά όσο το teplizumab, είναι υποσχόμενο για τον τύπο 1, σύμφωνα με όσα γράφει δημοσίευμα του diaTribe.org.

Ο διαβήτης τύπου 1 είναι μια κατάσταση που το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα στο πάγκρεας που παράγουν ινσουλίνη, γνωστά ως βήτα κύτταρα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας αυτο-αντισωμάτων. Τα αντισώματα αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος και σκοπός τους είναι να αναγνωρίζουν και να εξουδετερώνουν βακτήρια και ιούς. Τα αυτοαντισώματα, ωστόσο, στοχεύουν κατά λάθος μία ή περισσότερες από τις πρωτεΐνες του σώματός σας, οι οποίες μπορεί να βλάψουν ιστούς και όργανα. Ένα αυτό-αντίσωμα που βρίσκεται συνήθως σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 στοχεύει έναν τύπο πρωτεΐνης γνωστό ως GAD-65.

Η ανάπτυξη ενός εμβολίου

Η καταστροφή των βήτα κυττάρων εξελίσσεται με διαφορετικές ταχύτητες, ανάλογα με το κάθε άτομο. Ωστόσο, μέχρι τη στιγμή που συνήθως διαγνωστεί ο διαβήτης τύπου 1, περίπου το 80% των βήτα κυττάρων έχουν καταστραφεί. Αυτή η βλάβη συνεχίζεται μέχρι το άτομο να εξαρτηθεί πλήρως από τις ενέσεις ινσουλίνης.

Τι θα γινόταν όμως αν ένα εμβόλιο μπορούσε να σταματήσει αυτή την αυτοάνοση καταστροφή πριν καν συμβεί; Η Diamyd Medical, μια σουηδική εταιρεία βιοτεχνολογίας ακολουθεί μια μοναδική προσέγγιση στην ανάπτυξη ενός εμβολίου τύπου 1.

Επειδή το GAD-65 βρίσκεται στα βήτα κύτταρα του παγκρέατος, τα αυτο-αντισώματα έναντι του GAD-65 αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη και καταστρέφουν τα βήτα κύτταρα. “Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να επαναπρογραμματίσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα, συγκεκριμένα πώς αντιδρά στο GAD-65. Είναι σαν ένα αντίστροφο ή θεραπευτικό εμβόλιο”, δήλωσε ο Ulf Hannelius, Διευθύνων Σύμβουλος της Diamyd Medical.

Πώς δουλεύει

Οι ερευνητές της Diamyd υιοθετούν αυτήν τη στιγμή την προσέγγιση της ένεσης μικρής ποσότητας της πρωτεΐνης GAD-65 σε έναν λεμφαδένα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της μελέτης.
Η ελπίδα είναι ότι αυτά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος θα ταξιδέψουν στο πάγκρεας, θα συναντήσουν ένα βήτα κύτταρο με GAD-65 και αντί να καταστρέψουν τα βήτα κύτταρα, θα εργαστούν για να μειώσουν την επίθεση και να τα διατηρήσουν.

Διαβήτης τύπου 1 και πού βρισκόμαστε σήμερα

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχουν εμφανιστεί αρκετά εμπόδια, συμπεριλαμβανομένης μιας δοκιμής που απέτυχε να αποδείξει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, η οποία ανεστάλη το 2011. Από τότε, ωστόσο, η εταιρεία έχει κάνει αρκετές αλλαγές. Σύμφωνα με τον Hannelius, η εταιρεία άλλαξε τον τρόπο χορήγησης του εμβολίου (απευθείας στους λεμφαδένες αντί κάτω από το δέρμα) και τώρα στρατολογεί συμμετέχοντες από ένα ελαφρώς ευρύτερο ηλικιακό εύρος (12-29 ετών) σε σχέση με πριν.

“Δεν έχουμε κάνει καμία πραγματική αλλαγή στο φάρμακο ή στο σκεύασμα, αλλά τώρα χορηγούμε το εμβόλιο απευθείας στους λεμφαδένες, το σημείο όπου συμβαίνει η ανοσολογική αντίδραση, με πολύ μικρότερη δόση”, ανέφερε. “Ακόμη και με τη μικρότερη δόση, βλέπουμε τώρα μια πολύ ισχυρότερη ανοσολογική απόκριση σε σύγκριση με όταν κάναμε την ένεση [ακριβώς κάτω από το δέρμα]”.

Επιπλέον, η εταιρεία εξετάζει τώρα την παρουσία ενός συγκεκριμένου γονιδίου που σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο για διαβήτη τύπου 1. Σύμφωνα με τον Hannelius, αυτό το γονίδιο βρίσκεται σε έως και 40% των ατόμων με τύπο 1, με αυτή την υποομάδα να δείχνει ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση σε κλινικές δοκιμές.

Τα τελευταία δύο χρόνια, τα δεδομένα ήταν πολλά υποσχόμενα. Το 2021, η εταιρεία δημοσίευσε αποτελέσματα από τη δοκιμή φάσης 2b, DIAGNODE-2. Αυτή η μελέτη, η οποία περιελάμβανε 109 συμμετέχοντες στη μελέτη ηλικίας 12-24 ετών, έδειξε ότι το εμβόλιο βελτίωσε τη διαχείριση της γλυκόζης, όπως μετρήθηκε από το Time in Range, σε συμμετέχοντες στη μελέτη που διαγνώστηκαν κατά τη διάρκεια των 15 μηνών της μελέτης, σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.

Diamyd και LADA

Στις 7 Ιουλίου, η Diamyd ανακοίνωσε αποτελέσματα από μια μελέτη ασφάλειας 14 ατόμων με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με λανθάνοντα αυτοάνοσο διαβήτη σε ενήλικες (ή LADA). Ο LADA, όπως και ο τύπος 1, είναι μια μορφή αυτοάνοσου διαβήτη, αλλά η επίθεση στα βήτα κύτταρα διαρκεί περισσότερο, με τη διάγνωση να εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες. Τα πλήρη αποτελέσματα της μελέτης θα παρουσιαστούν στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη (EASD) 2022 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας τον Σεπτέμβριο.

Προσεχείς κλινικές δοκιμές Diamyd

Η Diamyd ξεκινά τώρα μια νέα δοκιμή φάσης ΙΙΙ που ονομάζεται DIAGNODE-3. Στις 19 Μαΐου, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι η δοκιμή ενέγραψε τον πρώτο της συμμετέχοντα. Η δοκιμή αυτή τη στιγμή εγγράφεται σε 20 κλινικές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Σουηδία, η Ισπανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Πολωνία και η Τσεχία. Οι ερευνητές ελπίζουν να συμπεριλάβουν 330 συμμετέχοντες συνολικά.

Ενώ η δοκιμή βρίσκεται σε μερική κλινική αναστολή στις ΗΠΑ από τον Οκτώβριο του 2021, ο Hannelius ανέφερε ότι η εταιρεία εργάζεται σκληρά για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του FDA. Ελπίζει ότι η FDA θα μπορέσει να άρει έγκαιρα την κλινική δέσμευση ώστε η Diamyd να προσφέρει τη δοκιμή σε κλινικές και ασθενείς των ΗΠΑ.