Είναι γεγονός ότι οι ακρωτηριασμοί των κάτω άκρων ατόμων με διαβήτη είναι μία από τις μάστιγες της εποχής μας. Οι επιπλοκές του Διαβητικού Ποδιού, προστάδιο των ακρωτηριασμών, είναι χρόνιες και θεωρούνται πολύ σοβαρές από την διεθνή επιστημονική κοινότητα. Οι επιπλοκές του, γνωστές ως “Διαβητικό Πόδι”, προσβάλλουν 40 έως 60 εκατομμύρια άτομα με διαβήτη παγκοσμίως.

Σύμφωνα με τις αναφορές διεθνών οργανισμών, κάθε 20 δευτερόλεπτα κάπου στον κόσμο κάποιο άτομο χάνει ένα πόδι λόγω των επιπλοκών του διαβήτη. Επιπλέον έχει υπολογισθεί ότι ο ακρωτηριασμός σε άτομα με Διαβήτη είναι 10 έως 20 φορές πιο συχνός από ό,τι σε άτομα χωρίς διαβήτη.

Όπως αναφέρει ανακοίνωση της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ), με αφορμή επιστημονική εκδήλωση το προσεχές Σαββατοκύριακο, δυστυχώς τα χρόνια διαβητικά έλκη, η γάγγραινα και οι ακρωτηριασμοί συντελούν στη σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής και αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου στα άτομα αυτά σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.

Διαβητικό πόδι: Αιτίες

Η διαβητική νευροπάθεια δηλαδή βλάβη των νεύρων είναι μια διαταραχή των φυσιολογικών δραστηριοτήτων των νεύρων σε όλο το σώμα. Το άτομο δεν αισθάνεται τα διάφορα ερεθίσματα (π.χ. πόνο, κρύο, ζεστό, αφή κλπ) και δεν έχει την δυνατότητα αντίδρασης. Η περιφερική νευροπάθεια είναι η πιο κοινή μορφή διαβητικής νευροπάθειας, που επηρεάζει τα εξωτερικά νεύρα των άκρων, ιδιαίτερα εκείνα των ποδιών, προκαλώντας “αναισθησία”, και μερικές φορές και προοδευτικό μούδιασμα ή καυσαλγία ή βελονιάσματα κλπ.

Η αδυναμία αντίληψης των “βλαπτικών” ερεθισμάτων π.χ. τραύματος διευκολύνει την ανάπτυξη ελκών (Διαβητικό Πόδι). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, στον Ελληνικό χώρο υπάρχουν 240.000 – 300.000 άτομα με νευροπάθεια. Αυτά διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για την ανάπτυξη έλκους (Διαβητικού Ποδιού). Πρώτη μέριμνα επομένως αποτελούν οι οδηγίες για την αποφυγή μικροτραυματισμών σε άτομα με νευροπάθεια.

Άλλη αιτία για την δημιουργία του Διαβητικού Ποδιού είναι η γάγγραινα των κάτω άκρων. Η επιπλοκή αυτή οφείλεται σε απόφραξη αγγείου στα κάτω άκρα, που οδηγεί το πόδι ή ένα δάκτυλο, σε νέκρωση. Το άκρο γίνεται μελανό. Μπορεί δε σε πρωιμότερο στάδιο να εμφανισθεί άλγος κατά τη βάδιση, που αναγκάζει το άτομο να σταματήσει για λίγο και αφού περάσει ο πόνος να συνεχίσει το περπάτημα. Είναι αποτέλεσμα της αθηρωμάτωσης, που υπάρχει έντονη σε διαβητικούς ασθενείς.

Περίπου 120.000 άτομα στην Ελλάδα εμφανίζουν αγγειακά προβλήματα που μπορεί να καταλήξουν σε γάγγραινα. Ο εντοπισμός των ατόμων αυτών και η τήρηση των ιατρικών οδηγιών, με πιο σημαντική την διακοπή του καπνίσματος, μπορούν να σώσουν πολλά πόδια.

Αυτή τη στιγμή, εκατομμύρια άνθρωποι με Διαβήτη στον κόσμο υποφέρουν από έλκη στα πόδια. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 50.000 περίπου άτομα με Διαβήτη πάσχουν από τη νόσο του Διαβητικού Ποδιού.

Βαρύ το οικονομικό κόστος

Από αυτή την κατάσταση σημαντικές είναι οι οικονομικές επιβαρύνσεις. Στην Αυστραλία για παράδειγμα το Διαβητικό Πόδι κοστίζει 1,6 δισ. δολάρια το χρόνο.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας το ετήσιο κόστος ανά ασθενή με Διαβητικό Πόδι είναι περίπου 6.000 ευρώ. Το κόστος του ακρωτηριασμού κάτω άκρου (κάτω από το γόνατο) περίπου 22.000 ευρώ. Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται σε Ελληνικό έδαφος 2.000 – 3.000 ακρωτηριασμοί. Επιπλέον, σύμφωνα με υπολογισμούς του Τομέα Οικονομικών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, το συνολικό ετήσιο κόστος του Διαβητικού Ποδιού, χωρίς ακρωτηριασμό, είναι 200-250 εκατομμύρια ευρώ.

Διαβητικό πόδι και τρόποι αποφυγής

Οι διεθνείς Οργανισμοί, συστήνουν δύο τρόπους αποφυγής των επιπλοκών του Διαβητικού Ποδιού και, ταυτόχρονα, του τεράστιου οικονομικού και κοινωνικού τους κόστους:

Α) Πρόληψη έλκους στα κάτω άκρα: κόστος ελάχιστο. Εφόσον κάθε άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη ελέγχει κάθε μέρα τα πόδια του για τυχόν έλκη ή αλλαγή του χρώματος (προς το σκούρο) και αναφέρει όποια διαφορά αμέσως στο γιατρό του, η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να απαλλάξει το άτομο αυτό από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.

Β) Πρόληψη γάγγραινας: Η αιτία της γάγγραινας είναι απόφραξη αγγείου που οδηγεί το πόδι ή ένα δάκτυλο σε νέκρωση. Το άκρο μελανιάζει. Όταν δεν υπάρχει άλγος κατά την βάδιση, που αναγκάζει το άτομο να σταματήσει για λίγο και αφού περάσει ν α συνεχίσει το περπάτημα, το άτομο ζητά την ιατρική βοήθεια. Φυσικά όταν το άκρο μελανιάζει η επίσκεψη σε υγειονομικό σχηματισμό π.χ. νοσοκομείο είναι εξαιρετικά επείγουσα.

Απαραίτητη η λειτουργία ιατρείων Διαβητικού Ποδιού

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων στα πόδια των ασθενών με Διαβήτη, είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση, σύσταση και λειτουργία ιατρείων Διαβητικού Ποδιού. Τα ιατρεία αυτά είναι απαραίτητα σε όλα τα μεγάλα Περιφερικά και Νομαρχιακά Νοσοκομεία. Επίσης, η ίδρυση και λειτουργία τους σε μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αποτελεί έναν δεύτερο στόχο για τη χώρα μας. Τα ιατρεία αυτά έχουν σκοπό:

1. Την πρόληψη προβλημάτων των κάτω άκρων.

2. Την εκπαίδευση των ατόμων με Διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών τους.

3. Την εξειδικευμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων στα πόδια των ατόμων με Διαβήτη από εξειδικευμένη στο αντικείμενο αυτό ομάδα επιστημόνων Υγείας.

Η διεθνής εμπειρία κατέδειξε ότι η λειτουργία τέτοιων ιατρείων προλαμβάνει και μειώνει μέχρι και 50% τους ακρωτηριασμούς στα άτομα με Διαβήτη. Είναι σημαντικό ότι η μείωση των ακρωτηριασμών συμβαίνει σε κράτη λιγότερο προηγμένα οικονομικά και υγειονομικά από την Ελλάδα. Ανάλογες αναφορές όμως υπάρχουν και στον Ελληνικό χώρο, όπου λειτούργησαν Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού.

Όλα τα παραπάνω, σημαντικά, δεδομένα θα τεθούν προς συζήτηση κατά τη διεξαγωγή της 26ης Πανελλήνιας Διημερίδας ”Διαβητικό πόδι – Έλκη στα κάτω άκρα – Πρόληψη ακρωτηριασμών”, την οποία διοργανώνει η ΕΜΕΔΙΠ. Η Εκδήλωση θα λάβει χώρα 9 – 11 Σεπτεμβρίου 2022 στο Margarona Royal Hotel, στην Πρέβεζα. Η παρακολούθηση της Εκδήλωσης για τους τοπικούς γιατρούς είναι δωρεάν.