Τι είναι ο διαβήτης τύπου 1;

Ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται όταν το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας (βήτα-κύτταρα).

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα καταπολεμά τους εισβολείς, όπως ιούς και βακτήρια. Για άγνωστους λόγους, στα άτομα με διαβήτη τύπου 1, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα του σώματος. Το αποτέλεσμα είναι η παντελής έλλειψη της ορμόνης ινσουλίνης.

Ορισμένα άτομα εμφανίζουν ένα τύπο διαβήτη που ονομάζεται δευτεροπαθής διαβήτης, ο οποίος μοιάζει με το διαβήτη τύπου 1, ωστόσο τα βήτα-κύτταρα δεν καταστρέφονται από το ανοσοποιητικό σύστημα αλλά από κάποιο άλλο παράγοντα, όπως η κυστική ίνωση.

Ινσουλίνη και διαβήτης τύπου 1

Συνήθως, η ινσουλίνη εκκρίνεται από το πάγκρεας σε μικρές ποσότητες. Όταν καταναλώνουμε ένα γεύμα, η ζάχαρη (γλυκόζη) από τις τροφές κινητοποιεί το πάγκρεας για την απελευθέρωση ινσουλίνης. Η ποσότητα που απελευθερώνεται είναι ανάλογη της ποσότητας που απαιτείται από το μέγεθος του συγκεκριμένου γεύματος.

Ο κύριος ρόλος της ινσουλίνης είναι η μεταφορά θρεπτικών ουσιών –γλυκόζης κατά κύριο λόγο– στα κύτταρα των ιστών του σώματος. Τα κύτταρα χρησιμοποιούν τη γλυκόζη και άλλα θρεπτικά συστατικά από τα γεύματα ως πηγή ενέργειας προκειμένου να λειτουργήσουν.

Το ποσό της γλυκόζης στο αίμα μειώνεται όταν εισέλθει στα κύτταρα. Συνήθως, αυτό ειδοποιεί τα βήτα-κύτταρα στο πάγκρεας να μειώσουν την ποσότητα ινσουλίνης που εκκρίνεται έτσι ώστε να μην προκληθεί υπογλυκαιμία. Ωστόσο, η καταστροφή των βήτα-κυττάρων που συμβαίνει στην περίπτωση διαβήτη τύπου 1 αποδιοργανώνει την όλη διαδικασία.

Σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1, η γλυκόζη δε μεταβιβάζεται στα κύτταρα, καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμη ινσουλίνη. Όταν η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα αντί να μεταβιβάζεται στα κύτταρα, τα κύτταρα του σώματος δε διαθέτουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά κι έτσι άλλα συστήματα του οργανισμού οφείλουν να παράσχουν ενέργεια προκειμένου να πραγματοποιηθούν σημαντικές σωματικές λειτουργίες. Κατά συνέπεια, υπάρχει μεγάλη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει:

– Αφυδάτωση. Σε μια προσπάθεια να απαλλαγεί το σώμα από την περιττή γλυκόζη, το αποτέλεσμα είναι η συχνή ενούρηση. Όταν τα νεφρά χάνουν γλυκόζη λόγω της ενούρησης, χάνεται παράλληλα και μεγάλη ποσότητα νερού, οδηγώντας σε αφυδάτωση.

– Απώλεια βάρους. Η απώλεια της γλυκόζης που βρίσκεται στα ούρα σημαίνει και απώλεια των θερμίδων που παρέχουν ενέργεια. Έτσι, πολλά άτομα με διαβήτη χάνουν βάρους. Η αφυδάτωση επίσης συμβάλλει στην απώλεια βάρους.

– Διαβητική κετοξέωση. Χωρίς την ινσουλίνη και λόγω της έλλειψης ενέργειας των κυττάρων, το σώμα διασπά τα λιποκύτταρα. Προϊόντα αυτής της διάσπασης του λίπους είναι οι οργανικές ενώσεις που ονομάζονται κετόνες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. Τα επίπεδα αυτών των ουσιών συσσωρεύονται σταδιακά στο αίμα, προκαλώντας αυξημένη οξύτητα. Το συκώτι συνεχίζει να απελευθερώνει τη γλυκόζηπου αποθηκεύει προκειμένου να βοηθήσει τη διαδικασία. Καθώς το σώμα αδυνατεί να αξιοποιήσει τη γλυκόζηχωρίς την παρουσία ινσουλίνης, ακόμη περισσότερη γλυκόζησυσσωρεύεται στο αίμα. Ο συνδυασμός της υψηλής περιεκτικότητας γλυκόζης, της αφυδάτωσης και των συσσωρευμένων οξέων ονομάζεται κετοξέωση και μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία αν δεν δοθεί άμεσα θεραπεία.

– Βλάβες στο σώμα. Με την πάροδο του χρόνου, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζηστο αίμα μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο νευρικό σύστημα και τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία των ματιών, των νεφρών και της καρδιάς και προδιαθέτουν ένα άτομο για αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση) των αρτηριών, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ποιους επηρεάζει ο διαβήτης τύπου 1;

Αν και η ασθένεια συνήθως εμφανίζεται σε άτομα κάτω των 20 ετών, ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Δεν είναι ιδιαίτερα κοινή ασθένεια, καθώς τα περιστατικά διαβήτη τύπου 1 αποτελούν μόλις 5% των ασθενών με διαβήτη. Εμφανίζεται συχνότερα σε λευκούς σε σύγκριση με έγχρωμους πληθυσμούς και επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες.

Τι προκαλεί το διαβήτη τύπου 1;

Οι γιατροί δε γνωρίζουν όλους τους παράγοντες που προκαλούν το διαβήτη τύπου 1. Οι πιθανότητες εμφάνισης της ασθένειας αυξάνονται λόγω κληρονομικότητας.

Οι γιατροί δηλώνουν πως κάποιος περιβαλλοντικός παράγοντας παίζει ρόλο στην εμφάνιση της ασθένειας. Ο διαβήτης τύπου 1 πιθανώς εμφανίζεται όταν κάτι στο περιβάλλον –μια τοξίνη ή ένας ιός– λανθασμένα ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να αρχίσει να επιτίθεται στο πάγκρεας και να καταστρέφει τα βήτα-κύτταρα, σε σημείο που αυτά δεν μπορούν πλέον να παράγουν αρκετή ινσουλίνη. Σημάδια αυτής της καταστροφής είναι τα αυτοαντισώματα, τα οποία υπάρχουν στους περισσότερους ασθενείς με διαβήτη τύπου 1. Στην πραγματικότητα, εντοπίζονται σε ποσοστό 85% έως 90% των ατόμων με αυτόν τον τύπο διαβήτη, όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι υψηλά.

Καθώς η ασθένεια είναι αυτοάνοση, μπορεί να εμφανίζεται παράλληλα με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις όπως ο υπερθυροειδισμός.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1;

Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 είναι συχνά ανεπαίσθητα αλλά μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό πρόβλημα. Αυτά περιλαμβάνουν:

– Έντονη δίψα

– Αυξημένη όρεξη

– Ξηρότητα στο στόμα

– Ναυτία και περιστασιακά εμετό

– Πόνους στην κοιλιά

– Συχνή ενούρηση

– Ανεξήγητη απώλεια βάρους

– Κόπωση και αδυναμία

– Θολή όραση

– Βαριά αναπνοή

– Συχνές λοιμώξεις του δέρματος, του ουροποιητικού ή των γεννητικών οργάνων

Τα ανησυχητικά σημάδια μια επερχόμενης κρίσης είναι:

– Ρίγος και σύγχυση

– Ταχύπνοια

– Δυσάρεστη αναπνοή

– Κοιλιακός πόνος

– Απώλεια των αισθήσεων (σπάνια)

Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη τύπου 1;

Εάν υπάρχει υποψία για διαβήτη τύπου 1, πρώτα γίνεται έλεγχος για ανωμαλίες στο αίμα (υψηλά επίπεδα γλυκόζης). Παράλληλα, ελέγχεται εάν υπάρχουν ποσότητες γλυκόζης ή κετονών στα ούρα.

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης του διαβήτη τύπου 1.

Πώς γίνεται η διαχείριση του διαβήτη τύπου 1;

Πολλοί ασθενείς με διαβήτη καταφέρνουν να ζήσουν πολλά χρόνια χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Το κλειδί για την καλή υγεία είναι η διατήρηση της γλυκόζης σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη διατροφή, την άσκηση και τη θεραπεία με ινσουλίνη. Όλοι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να κάνουν ενέσεις ινσουλίνης προκειμένου να ελέγχουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά προκειμένου να γίνονται οι απαραίτητες τροποποιήσεις στις δόσεις της ινσουλίνης, στη διατροφή και στις καθημερινές δραστηριότητες.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του διαβήτη τύπου 1;

Εάν ο ασθενής δε λαμβάνει την απαραίτητη θεραπεία, μπορεί να παρουσιαστούν ποικίλα και επικίνδυνα προβλήματα, όπως:

– Αμφιβληστροειδοπάθεια. Αυτή η πάθηση των ματιών εμφανίζεται σε ποσοστό 80% των ενηλίκων που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 για περισσότερο από 15 χρόνια. Η αμφιβληστροειδοπάθεια στο διαβήτη τύπου 1 είναι εξαιρετικά σπάνια πριν την εφηβεία, ανεξαρτήτως της διάρκειας της νόσου. Ο σωστός έλεγχος της γλυκόζης, η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και η ρύθμιση του λίπους στο αίμα (π.χ. χοληστερίνη και τριγλυκερίδια) είναι σημαντικοί παράγοντες για την πρόληψη της  αμφιβληστροειδοπάθειας. Ευτυχώς, η απώλεια της όρασης μπορεί να προληφθεί στους περισσότερους ασθενείς.

– Βλάβες στα νεφρά. Περίπου 20% έως 30% των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 εμφανίζουν προβλήματα στα νεφρά (νεφροπάθεια). Ο κίνδυνος νεφροπάθειας αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και γίνεται εντονότερος 15 με 25 χρόνια από την αρχική εμφάνιση της νόσου. Οι επιπτώσεις της νεφροπάθειας μπορεί να είναι η νεφρική ανεπάρκεια ή η καρδιοπάθεια.

– Κακή κυκλοφορία του αίματος και βλάβες στο νευρικό σύστημα. Οι βλάβες στο νευρικό σύστημα και η σκλήρυνση των αρτηριών οδηγεί σε μειωμένη αίσθηση και κακή κυκλοφορία στα κάτω άκρα. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες τραυματισμού και μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να επουλώνει τις πληγές, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο ακρωτηριασμού. Επίσης, οι βλάβες στο νευρικό σύστημα μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα στο πεπτικό σύστημα, όπως ναυτία, εμετό και διάρροια.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο onmed.gr