Εάν είστε άτομο με διαβήτη, πιθανότατα έχετε ακούσει για κετόνες. Ίσως σας έχουν προειδοποιήσει να ελέγξετε τα ούρα σας για επίπεδα κετόνης, ειδικά όταν είστε άρρωστοι ή έχετε υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Τι ακριβώς είναι οι κετόνες; Είναι επικίνδυνες; Μπορούν τα άτομα με διαβήτη να έχουν κετόνες χωρίς παρενέργειες; Μπορούν τα άτομα με διαβήτη να ακολουθήσουν με ασφάλεια μια κετογονική δίαιτα;

Αρθρο στο diabetesdaily.com δίνει όλες τις χρήσιμες πληροφορίες πάνω σε βασικά ερωτήματα.

Τι είναι οι κετόνες;

Με απλά λόγια, αυτά τα μόρια είναι υποπροϊόν του μεταβολισμού του λίπους. Συγκεκριμένα, τα κετονοσώματα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μόρια: βήτα-υδροξυβουτυρικό οξύ (BHB), ακετοξικό οξύ (AcAc) και ακετόνη. Οι κετόνες μπορούν να προσφέρουν μια εναλλακτική φυσιολογική πηγή ενέργειας όταν τα ενδοκυτταρικά αποθέματα γλυκόζης είναι χαμηλά. Διάφορα όργανα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις κετόνες για ενέργεια. Ακόμη και ο εγκέφαλος, ο οποίος από καιρό πιστευόταν ότι είναι ένα αποκλειστικά εξαρτώμενο από τη γλυκόζη όργανο, μπορεί, στην πραγματικότητα, να λειτουργεί με κετόνες.

Τα κετονοσώματα ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά σε δείγματα ούρων που συλλέχθηκαν από άτομα με διαβήτη στα μέσα του 1800. Φυσικά, οι ασθενείς αυτοί ήταν πολύ άρρωστοι, καθώς η θεραπεία με ινσουλίνη δεν ήταν ακόμη διαθέσιμη. Επειδή βρέθηκαν σε υψηλές συγκεντρώσεις σε αυτά τα άτομα, οι κετόνες θεωρούνταν από καιρό ως μη φυσιολογικά μεταβολικά μόρια.

Ωστόσο, καθώς διεξήχθη περισσότερη έρευνα, οι γιατροί αναγνώρισαν ότι οι κετόνες εμφανίζονται συχνά σε υγιή άτομα και ότι η παρουσία κετονών συχνά είναι απλώς ενδεικτική μιας φυσιολογικής μεταβολικής παραλλαγής.

Πότε παράγονται οι κετόνες ως μέρος μιας φυσιολογικής φυσιολογικής κατάστασης; Σύμφωνα με όσα αναφέρει το ίδιο άρθρο, οι κετόνες παράγονται συνήθως σε περιόδους νηστείας ή όταν ένα άτομο επιλέγει να καταναλώσει μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, όπως μια κετογονική δίαιτα. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα άτομα θα εμφανίσουν κάποιο βαθμό κέτωσης μετά από μια απλή ολονύκτια (8-12 ώρες) νηστεία, μεταξύ δείπνου και πρωινού. Επίσης, ορισμένες ειδικές περιστάσεις, όπως η εγκυμοσύνη, μπορούν να προδιαθέσουν ένα άτομο να αναπτύξει κετόνες ακόμη πιο γρήγορα.

Διαβητική Κετοξέωση (DKA) έναντι Φυσιολογικής Κέτωσης

Η διαβητική κετοξέωση (DKA) είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση που επιταχύνεται από την έλλειψη ινσουλίνης.

Χαρακτηρίζεται συγκεκριμένα από υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα λόγω έλλειψης ινσουλίνης, πολύ υψηλών επιπέδων κετονοσωμάτων. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, είναι θανατηφόρα.

Η DKA μπορεί να διαγνωστεί μόνο μέσω ειδικών εξετάσεων αίματος που περιλαμβάνουν ανάλυση του pH του αίματος. Η παρουσία κετονών στο αίμα ή στα ούρα δεν είναι από μόνη της ενδεικτική της DKA και είναι μόνο υψηλές ποσότητες κετονών που πιθανώς υποδηλώνουν ένα αναπτυσσόμενο πρόβλημα. Τα άτομα που παρουσιάζουν DKA θα έχουν συχνά επίπεδα κετόνης αίματος (BHB) 20 mM/L και υψηλότερα.

Αντίθετα, τα χαμηλότερα επίπεδα κετόνης στο αίμα (<5 mM/L) δεν αποτελούν απαραίτητα λόγο ανησυχίας. Χαμηλότερα επίπεδα κετόνης παρουσιάζονται συχνά από υγιή άτομα μετά από παρατεταμένη νηστεία.

Αυτή η κατάσταση αναφέρεται ως φυσιολογική κέτωση. Αναφέρεται σε μια φυσική μεταβολική κατάσταση στην οποία το σώμα χρησιμοποιεί εναλλακτικές πηγές (κετονοσώματα) για ενέργεια όταν τα αποθέματα γλυκόζης είναι χαμηλά. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από την κετοξέωση.

Κοινές παρανοήσεις

• Οι κετόνες είναι “ανθυγιεινές”: Η διαθέσιμη έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι ο μεταβολισμός των κετονών είναι μια φυσιολογική μεταβολική παραλλαγή. Επιπλέον, τα επιχειρήματα σχετικά με το εάν η τακτική νηστεία ή οι δίαιτες με πολύ χαμηλούς υδατάνθρακες είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα είναι άσχετα με την αξιολόγηση της ασφάλειας της κέτωσης.
• Είναι “επικίνδυνο” για τα άτομα με διαβήτη να έχουν κετόνες: Όπως αναφέρθηκε, υπάρχουν αρκετές παράμετροι που διακρίνουν σαφώς μια καλοήθη κατάσταση κέτωσης έναντι της κρίσιμης (επικίνδυνης) κατάστασης της κετοξέωσης.

Είναι κατανοητό γιατί τα άτομα με διαβήτη προειδοποιούνται για την παρακολούθηση των επιπέδων κετόνης. Η υπεργλυκαιμία σε συνδυασμό με την αφυδάτωση (και ορισμένα φάρμακα, ιδιαίτερα οι αναστολείς SGLT-2) μπορεί και οδηγούν σε DKA, η οποία παραμένει μια πολύ σοβαρή και απειλητική για τη ζωή ιατρική κατάσταση. Ωστόσο, για άτομα με διαβήτη που έχουν αυστηρό έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα και δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη κετοξέωσης, η παρουσία κετονών σε φυσιολογικές συγκεντρώσεις είναι απίθανο να είναι επιβλαβής.