Ο διαβήτης τύπου 2 δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά ή τα αγγεία. Πλήττει και τον εγκέφαλο. Νέα μελέτες αποδεικνύουν ότι συνδέεται με μείωση της μνήμης και αυξημένο κίνδυνο άνοιας.

Επιστημονικά δεδομένα

Μετα-ανάλυση 122 μελετών κατέληξε ότι οι άνθρωποι με διαβήτη έχουν 1,25 έως 1,9 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για γνωστική έκπτωση ή άνοια.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Lancet Neurology (Cukierman-Yaffe et al., 2020).

Σε άλλη μελέτη, που παρακολούθησε ηλικιωμένους επί 8 χρόνια (Health & Retirement Study), όσοι είχαν χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και χειρότερη μνήμη, ανέπτυξαν διαβήτη σε υψηλότερο ποσοστό. Αυτό δείχνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να επηρεάζεται νωρίτερα από ό,τι νομίζουμε.

Μαγνητικές τομογραφίες σε διαβητικούς εντόπισαν ατροφία του ιππόκαμπου και λευκές αλλοιώσεις στην ουσία του εγκεφάλου. Αυτές οι αλλοιώσεις σχετίζονται με αδυναμία συγκέντρωσης, μειωμένη ανάκληση πληροφοριών και κόπωση.

Πώς ο διαβήτης επηρεάζει τον εγκέφαλο

1. Βλάβη στα μικρά αγγεία: Η χρόνια υπεργλυκαιμία φθείρει τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου. Το αίμα δεν κυκλοφορεί σωστά. Το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά δεν φτάνουν στα κύτταρα.
2. Οξειδωτικό στρες: Η αυξημένη γλυκόζη δημιουργεί ελεύθερες ρίζες. Αυτές επιτίθενται στα νευρικά κύτταρα και τα αποδυναμώνουν.
3. Φλεγμονή: Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου προκαλούν χρόνιες φλεγμονές. Η φλεγμονή αποδιοργανώνει τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων.
4. Ομοιότητες με Αλτσχάιμερ: Σε αρκετές νεκροτομικές μελέτες, ο εγκέφαλος διαβητικών έχει εναποθέσεις αμυλοειδών, παρόμοιες με αυτές που βλέπουμε στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Υπάρχει λύση;

Η φαρμακευτική αγωγή δείχνει ελπιδοφόρα. Οι αγωνιστές GLP-1 (όπως η semaglutide και η liraglutide) σχετίζονται με έως και 45% μικρότερο κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη στο Journal of Alzheimer’s Disease.

Οι ερευνητές εξηγούν ότι τα φάρμακα αυτά μειώνουν τη φλεγμονή και βελτιώνουν την εγκεφαλική αιμάτωση. Επιπλέον, ενισχύουν τη νευρική πλαστικότητα.

Παράλληλα, η σταθερή ρύθμιση του σακχάρου βοηθά σημαντικά. Όταν αποφεύγονται οι μεγάλες διακυμάνσεις, ο εγκέφαλος λειτουργεί πιο σταθερά. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης πρώιμων συμπτωμάτων άνοιας.

Πρακτικές συμβουλές

• Διατηρείτε το σάκχαρό σας σταθερό.
• Ακολουθήστε μεσογειακή διατροφή.
• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που ενεργοποιούν τον εγκέφαλο (π.χ. σταυρόλεξα, ανάγνωση, συζήτηση).
• Συζητήστε με τον γιατρό σας για πιθανή χρήση GLP-1 αγωνιστών.
• Ελέγχετε προληπτικά τη γνωστική σας λειτουργία μία φορά τον χρόνο.

Συμπέρασμα

Ο διαβήτης δεν είναι μόνο νόσος του αίματος. Είναι και του εγκεφάλου. Αν θέλουμε να προστατεύσουμε τη μνήμη μας, πρέπει να φροντίσουμε το σάκχαρό μας. Η έρευνα προχωρά και μας δίνει εργαλεία. Η πρόληψη όμως παραμένει στα χέρια μας.

Πηγές:

Cukierman-Yaffe T. et al., Lancet Neurology, 2020

Gross AL. et al., Journal of Gerontology, 2023

Dybjer E. et al., Journal of Alzheimer’s Disease, 2024

American Diabetes Association, 2024

https://nypost.com/2025/04/07/health/weight-loss-drugs-like-ozmepic-linked-to-45-lower-dementia-risk

https://www.eatingwell.com/link-between-dementia-and-type-2-diabetes-11704056